X in paspoort aanvragen – ook voor genderneutraal paspoort of ID-kaart

Wilt u een X in uw paspoort of ID-kaart laten registreren, ook wel bekend als een genderneutraal paspoort of identiteitskaart? Dan is een gerechtelijke procedure via de rechtbank noodzakelijk.

Of u nu uw identiteit beter wilt laten aansluiten op wie u bent of praktische problemen ervaart bij het reizen, een X-registratie kan een belangrijke stap zijn. Wij helpen u niet alleen met het juridische traject, maar ook met alle informatie die u nodig heeft over het paspoort aanvragen zelf.

Steeds meer mensen kiezen voor een genderneutrale geslachtsregistratie als passende weergave van hun identiteit.

Bij Simmelink Advocaten begeleiden wij cliënten sinds 2019 in dit traject. Al onze aanvragen zijn tot nu toe succesvol geweest. Wij zorgen voor een zorgvuldig en doordacht verzoek, met oog voor uw identiteit én een optimaal resultaat.

Een X-aanvraag betreft in de kern de wijziging van de geslachtsvermelding in de geboorteakte naar “onbepaald”. Deze geslachtsregistratie vormt de basis voor officiële documenten zoals paspoort, rijbewijs en identiteitskaart. De X-registratie is juridisch beschikbaar voor mensen die zich niet (langer) als man of vrouw identificeren, zoals non-binaire of intersekse personen.

Wat betekent een X in uw paspoort of identiteitskaart?

Een X in je paspoort wordt ook wel gezien als een genderneutraal alternatief voor de traditionele geslachtsaanduiding. Steeds meer mensen kiezen bewust voor deze vorm van registratie, vooral onder non-binaire personen die zich niet herkennen in de traditionele man/vrouw-categorieën. Wat er in uw paspoort staat, heeft dan niet langer een label dat niet past bij wie u bent. die zich niet herkennen in de traditionele man/vrouw-categorieën. Een X in je paspoort wordt ook wel gezien als een genderneutraal alternatief voor de traditionele geslachtsaanduiding.

Sinds 2022 kunt u in Nederland kiezen voor een X in plaats van M (man) of V (vrouw) op uw paspoort en identiteitskaart. Deze optie is bedoeld voor mensen die zich niet (volledig) identificeren als man of vrouw. Na toewijzing van de rechter wordt uw geslachtsregistratie in de Basisregistratie Personen (BRP) en bij de burgerlijke stand aangepast. U krijgt met een X-registratie een reisdocument dat beter aansluit bij wie u bent. Wat er in uw paspoort staat, sluit daarmee beter aan op uw werkelijke identiteit.

Een X in uw paspoort staat voor een registratie als “geslacht onbepaald”. In geboorteaktes, paspoorten en rechterlijke uitspraken wordt bewust gekozen voor deze term, omdat die ruimte laat voor persoonlijke beleving zonder een oordeel op te leggen.

Voor veel mensen die zich niet identificeren als man of vrouw – zoals non-binaire of intersekse personen – is dit een belangrijke vorm van erkenning.

Wanneer komt u in aanmerking voor een X?

De vraag of u in aanmerking komt voor een genderneutrale geslachtsregistratie hangt af van uw persoonlijke situatie en hoe u zich identificeert. De rechtspraak op dit gebied ontwikkelt zich voortdurend. Het kiezen voor een X in je paspoort in plaats van M of V is in de Nederlandse wet nog niet geregeld.

Een X-registratie is alleen mogelijk als u zich structureel niet identificeert als man of vrouw. De rechtbank beoordeelt of uw verzoek voldoende is onderbouwd. Deze beoordeling is anders dan bij verzoeken van personen die zich identificeren met het andere geslacht.

In het geval van een X-registratie ligt de focus niet op een overgang naar het andere geslacht, maar op het ontbreken van een binaire identiteit. non-binaire personen vallen buiten de traditionele indeling. U hoeft géén medische behandeling te hebben gehad. Wel is een deskundigenverklaring verplicht waarin staat dat uw genderidentiteit niet binair is. Veel mensen denken dat een deskundigenverklaring nodig is om hun identiteit te bewijzen, maar deze is met name vereist om het juridische verzoek voldoende te onderbouwen.

U hoeft géén medische behandeling te hebben gehad. Wel is een deskundigenverklaring verplicht waarin staat dat uw genderidentiteit niet binair is. Veel mensen denken dat een deskundigenverklaring nodig is om hun identiteit te bewijzen, maar deze is met name vereist om het juridische verzoek voldoende te onderbouwen.

U kunt een X aanvragen als:

• u ouder bent dan 16 jaar (met toestemming vanaf 16);
• u de Nederlandse nationaliteit heeft;
• u in Nederland staat ingeschreven;
• u een geldig identiteitsbewijs heeft (paspoort of identiteitskaart);
• u zich langdurig niet als man of vrouw identificeert.

Wat kost een X-aanvraag?

De kosten voor het aanvragen van een X in uw paspoort bedragen €1050,-. Dit bedrag bestaat uit:

• €331,- griffierecht (kosten van de rechtbank in 2025)
• €719,- juridische voorbereiding en begeleiding
• Geen aanvullende advocaatkosten, tenzij de rechtbank een zitting bepaalt

Indien de rechtbank een zitting bepaalt, brengen wij voor de extra tijdsinvestering aanvullende kosten in rekening. Wij informeren u daar vooraf helder over.

In uitzonderlijke gevallen waarin de rechter het verzoek afwijst, kunnen wij u ook adviseren over de mogelijkheden voor hoger beroep. Zo komt u niet voor verrassingen te staan. Als u in aanmerking komt voor gefinancierde rechtsbijstand, dan betaalt u mogelijk alleen een eigen bijdrage. Wij kunnen u informeren over de hoogte van de eigen bijdrage en hoe deze wordt vastgesteld.

Voornaamswijziging combineren met X-aanvraag

Wilt u tegelijkertijd uw voornaam wijzigen? Dat is mogelijk.
Voor een afzonderlijke voornaamswijziging rekenen wij €950,-, maar bij een gelijktijdige aanvraag kunnen wij de procedure efficiënt combineren. Hierdoor betaalt u voor beide samen €1.050,-, in plaats van twee aparte trajecten van €950,- en €1.050,-.

Mogelijkheid tot gesubsidieerde rechtsbijstand

Als uw inkomen en vermogen onder een bepaalde norm ligt, kunt u mogelijk gebruikmaken van een toevoeging via de Raad voor Rechtsbijstand. In dat geval gelden andere financiële voorwaarden:

• Griffiekosten: €91,-
• Eigen bijdrage: tussen €420,- en €900,-, afhankelijk van uw inkomen.
  Wilt u weten wat uw eigen bijdrage zou zijn? U kunt dit zelf lezen via de website van de Raad voor Rechtsbijstand.
• Geen aanvullende advocaatkosten

In bijzondere gevallen is subsidie of bijzondere bijstand via de gemeente mogelijk, bijvoorbeeld als u een laag inkomen heeft. Wij informeren u hier graag over tijdens het kennismakingsgesprek.

Wij bespreken alle kosten vooraf. In uitzonderlijke gevallen waarin de rechter het verzoek afwijst, kunnen wij u ook adviseren over de mogelijkheden voor hoger beroep. Zo komt u niet voor verrassingen te staan. Als u in aanmerking komt voor gefinancierde rechtsbijstand, dan betaalt u mogelijk alleen een eigen bijdrage. Wij kunnen u informeren over de hoogte van de eigen bijdrage en hoe deze wordt vastgesteld.

Hoe verloopt de aanvraagprocedure?

Stap voor stap naar een X-status in uw paspoort of identiteitskaart:

1. Kennismakingsgesprek
   We luisteren naar uw verhaal en lichten de procedure toe. U krijgt inzicht in de slagingskans en kosten en of u mogelijk in aanmerking komt voor bijzondere bijstand of subsidie.
2. Verzamelen van documenten
   We begeleiden u (indien nodig) bij het verzamelen van: deskundigenverklaring, geboorteakte, kopie van geldig paspoort of ID-kaart.
3. Indienen van het verzoekschrift bij de rechtbank
   Opstellen het verzoekschrift op en dienen dit voor u in, voor deze stap is een advocaat nodig. Het verzoekschrift bestaat uit twee onderdelen:
   • uw persoonlijke toelichting en motivatie;
   • juridische onderbouwing;
4. Uitspraak van de rechter
   Na enkele weken volgt een uitspraak. Daarna geldt er in principe een wachttijd van drie maanden voordat de wijziging definitief verwerkt wordt, zodat beroep of hoger beroep mogelijk is. Deze drie maanden zijn wettelijk bepaald en geven partijen de gelegenheid om nog in bezwaar of beroep te gaan. Bij toewijzing wordt uw geslachtsregistratie aangepast in de BRP en bij de burgerlijke stand van de gemeente waar u staat ingeschreven.
5. Aanvragen van uw nieuwe paspoort of identiteitsbewijs
   Met de uitspraak kunt u bij de gemeente een nieuw identiteitsbewijs of reisdocument aanvragen. De wijziging is dan ook geregistreerd bij de burgerlijke stand. Veel cliënten ervaren het moment waarop zij een X in je paspoort ontvangen als een belangrijke erkenning van hun identiteit.
   
   Wij adviseren u daarnaast over alle praktische aspecten rondom het paspoort aanvragen, zoals een eventuele spoedaanvraag, benodigde documenten en pasfoto.
   U kunt uw paspoort aanvragen bij de gemeente zodra de registratie is aangepast. Heeft u ook een identiteitskaart nodig? Dan kunt u deze tegelijk met het paspoort aanvragen.